Ostali rani horor filmovi klasici:

Ostali klasici horor žanra tridesetih i s početka četrdesetih godina obuhvatili su i jedan od najboljih avanturističkih-horor filmova svih vremena – to je bio klasik tipa «Lepotica i zver» King Kong (1933).

Vilis O’Brajen (Willis O'Brien) stručnjak za specijalne efekte stvorio je mnoge makete za filmove. Posle uspeha koji je postigao sa filmom Dracula (1931), Tod Brauning (Tod Browning) režirao je neobični, gotski film Freaks (1932) sa stvarnim cirkuskim “nakazama” – jedan od njegovih najboljih radova. Radilo se o tome kako se grupa nakaza osvetila prelepoj sponzoruši trapezantkinji i pretvorila je u monstruoznu polu-ženu polu-pticu. Ovaj kultni film redefinisao je koncepte lepote, ljubavi i nenormalnost ali bio je tako uznemirujuć za svoje vreme da ga je publika zaobilazila u velikom broju a čak je bio i zabranjen u Engleskoj trideset godina! Posle ovog filma Brauningova karijera krenula je nizbrdo – režirao je još samo nekoliko filmova pre nego što se 1939. godine penzionisao.

 

Britanski režiser Džejms Vejl (James Whale) snimio je jezivu, crnu komediju i priču o duhovima The Old Dark House (1932) sa Borisom Karlofom u prvoj glumačkoj ulozi i to batlera Morgana dok je glavnu žensku ulogu igrala Glorija Stjuart (Gloria Stuart) koja se “vratila iz mrtvih” u filmu Titanic (1997).

Čarls Lafton (Charles Laughton) glumio je ludog naučnika doktora Moroa (lika iz novele iz 1896. godine) u filmu The Island of Lost Souls (1932) koji je režirao H. G. Wells (film je doživeo rimejk 1977. godine u kom je glumio Bert Lenkester (Burt Lancaster) kao i 1996. godine, nazvan The Island of Dr. Moreau sa Marlonom Brandom (Marlon Brando) u glavnoj ulozi), odgovornog za pretvaranje nedužnih životinja u groteskne hibride ljudi i životinja.

 

Kada je Karlof odbio glavnu ulogu, Klod Rejns (Claude Rains) ga je zamenio u filmu The Invisible Man (1933) u drugom hitu Džejmsa Vejla (James Whale) i Univerzalovoj kritički odobrenoj filmskoj verziji novele H.G. Velsa (H. G. Wells). (zanimljivost: kada se glavni junak skine go u jednoj sceni da bi pobegao od policije, u snegu se vide otisci njegovih stopala ali u obliku cipela!)

Lafton (Laughton) je glumio strašno deformisanog zvonara koji spasava Esmeraldu (Maureen O'Hara) u sjajnom filmu The Hunchback of Notre Dame (1939). Klod Rejns (Claude Rains) se pojavio u polu-mjuziklu rimejku Phantom of the Opera (1943) kao nagrdjeni kompozitor Erik. U posleratnim godinama, Džordž Senders (George Sanders) glumio je u adaptaciji klasika-novele Oskara Vajlda (Oscar Wilde) The Picture of Dorian Gray (1945) o čoveku čiji portret stari dok on ostaje mlad.

Filmovi o Mumiji:

Poznati filmovi sa živim (ili hodajućim) mrtvacima, zombie nasrtaji obuhvataju i Univerzalov filmski klasik i režiserski prvenac Karla Frojnda (Karl Freund) The Mummy (1932) sa Borisom Karlofom (Boris Karloff) u naslovnoj ulozi 3700 godina starog mumificiranog leša Imotepa – bila je to druga uspešna uloga čudovišta ovog glumca.

Koristeći se Karlofovim uspehom u oba filma The Mummy i Frankenstein, snimljen je britanski film The Ghoul (1933) u kom je Karlof glumio egiptologa koji traga za večnim životom bivajući sahranjen sa retkim draguljem.

Veliki Drakula Bela Lugoši (Bela Lugosi) glumio je u prvom pravom zombie filmu White Zombie (1932). [Val Lutonovo (Val Lewton) remek-delo B-produkcije I Walked With a Zombie (1943) uključilo je više zombija (videti ispod).]

 

Univerzalov nastavak njihovog filma The Mummy nazvan je The Mummy's Hand (1940) sa Tomom Tejlorom (Tom Tailor) kao ponovo rodjenom mumijom. Lon Čejni mladji (Lon Chaney Jr.) glumio je mumiju u mnogim Univerzalovim nastavcima tokom četrdesetih:

·         The Mummy's Tomb (1942)

·         The Mummy's Ghost (1944)

·         The Mummy's Curse (1944)

 

Hammer Studios obnovili su filmove o mumiji njihovim naslovom The Mummy (1959) sa Piterom Kašingom (Peter Cushing) u ulozi arheologa koji otvara grob i Kristoferom Lijem (Christopher Lee) u ulozi probudjenog drevnog Egipćanina.

 

Nastavci filmova o Drakuli snimani sredinom XX veka:

Nastavci filmova o Drakuli, iako više jednostavni, imali su manje uspeha od brojnih nastavaka filmova o Frankenštajnu. Kako bi se obogatili na ranijim uspesima, studio Univerzal (ali i drugi studiji) smućkali su više saga o Drakuli tridesetih i četrdesetih godina, uključujući i film Toda Brauninga (Tod Browning) u produkciji MGM-a Mark of the Vampire (1935) sa Belom Lugošijem (Bela Lugosi) u ulozi grofa More i Kerol Borlend (Carol Borland) u ulozi njegove vampirolike kćeri Lune kao i prvi nastavak (originalnog Drakule) sa naznakama lezbijskih odnosa - Dracula's Daughter (1936), u kom Glorija Holden (Gloria Holden) glumi groficu Mariju Zalesku koja je stigla u London da traži očevo telo i javljala joj se žedj za krvlju – uglavnom ženskih žrtava.

U filmu Roberta Siodmaka (Robert Siodmak) Son of Dracula (1943) smeštenom na američkom jugu, Lon Čejni mladji (Lon Chaney, Jr.) igrao je naslovnu ulogu vampira.

Sve više smatran banalnim horor likom, Bela Lugoši (Bela Lugosi) se pojavio u finasijski uspešnoj horor komediji-parodiji Abbott and Costello Meet Frankenstein (1948) kao Drakula a onda je posle borbe sa morfijumskom zavisnošću prestao da radi sa kultnim režiserom Edom Vudom (Ed Wood) na filmovima Glen or Glenda? (1953) i Bride of the Monster (1955).

Nastavci Frankenštajna i ostale hibridne horor zvezde sredine XX veka:

Sarkastični nastavak Frankenštajna koji je režirao Džejms Vejl (James Whale) po imenu Bride of Frankenstein (1935) nadmašio je original – bila je to čarobna mešavina banalnog (i izvrnutog) crnog humora, klasične strave i nezaboravnih likova – uključujući Elzu Lenčester (Elsa Lanchester, žena glumca Čarlsa Laftona (Charles Laughton) u dve uloge: spektakularne mlade sa frizurom Nefertiti i autorke Frankenstein-a Meri Šeli (Mary Shelley). Ernest Tesiger (Ernest Thesiger) je odigrao najbolju ulogu – doktora Pretorijusa, sa najpamtljivijom scenom: prvim susretom Čudovišta i mlade -   propraćen njenim stravičnim vriskom.

Zajedno, Lugoši i Karlof glumili su u tri filma, a najbolji je bio njihov prvi zajednički film koji je režirao Edgar Almer (Edgar Ulmer) The Black Cat (1934) (zasnovan na priči Edgara Alana Poa (Edgar Allen Poe). Dva glumca predstavila su likove u antagonističkim neprijateljskim odnosima: Lugoši je glumio bivšeg ratnog zarobljenika doktora Vitusa Verdegasta (Vitus Werdegast) dok je Karlof glumio satanističkog arhitektu po imenu Pelcig (Poelzig). Karlof i Lugoši su zahvaljujući uspehu tog filma ponovo saradjivali i u filmu The Raven (1935).

 

Karlofov poslednji film u kom je glumio Frankenštajnovo čudovište (u kom je Bela Lugoši glumio Igora a Bazil Retboun (Basil Rathbone) Barona fon Frankenštajna) bio je treći film u ovom serijalu - Son of Frankenstein (1939).

To je bio jedan od najboljih nastavaka pre mnogih slabijih tvorevina iz 40-ih i 50-ih, kao što su The Ghost of Frankenstein (1942) u kom je Lon Čejni mladji glumio Čudovište i  Frankenstein Meets the Wolfman (1943) – peti film iz serijala o Frankenštajnu. Naknadni banalni naslovi uključili su I Was a Teenage Frankenstein (1957) i I Was a Teen-age Werewolf (1957), jedan od najboljih teenage filmova o čudovištima, sa budućom zvezdom Majklom Lendonom (Michael Landon) u ulozi mladog čudovišta prestupnika.

 

Britanski Hammer Studios: serijal filmova o Drakuli

Britanski Hammer Studios, kao što su radili nastavke filmova o Frankenštajnu i Mumiji 50-ih godina, oživeli su ponovo Brem Stokerovu novelu Drakula kolekcijom niskobudžetnih filmova služeći se bleštavim, čulnim bojama i krvavom crvenom – i još otvorenijom nametljivom seksualnošću. Britanska producentska kompanija ostala je verna žanrovskom materijalu (klasici studija Univerzal) u doterano produciranim spektakularnim nastavcima u boji karakterišući se zavodljivim, zanosnim i snažnim vampirima. Talentovani režiser Terens Fišer (Terence Fisher) režirao je klasik Horror of Dracula (1958), prvi horor film o Drakuli Hammer Studios-a (u njemu je Kristofer Li (Christopher Lee) odigrao jednu od svojih najboljih uloga i to povučenog Grofa Drakulu dok je Piter Kašing (Peter Cushing) glumio u toj “igri mačke i miša”, njegovog arhi-protivnika, lovca na vampire doktora Van Helsinga). Uspeh tog filma doveo je do toga da je Hammer Studios producirao još filmova o Drakuli sa istim likovima:

·         Brides of Dracula (1960), bez Lija ali sa Dejvidom Pilom (David Peel) u ulozi vampira plavušana i Kašingom ponovo kao Van Helsingom

 

·         Dracula, Prince of Darkness (1966), nastavak originala u kom je Kristofer Li ponovio svoju ulogu i Endrjuom Kirom (Andrew Keir) u ulozi lovca na vampire

 

·         Dracula Has Risen From the Grave (1968), treći film Kristofera Lija iz Hammer-ovog serijala u ulozi vampire krvopije, u režiji Fredija Frensisa (Freddie Francis)

 

Usledilo je nekoliko filmova iz Hammer-ovog serijala o Drakuli sa Lijem:

·         Taste the Blood of Dracula (1970), režija: Piter Sesdi (Peter Sasdy), ali bez Pitera Kašinga (Peter Cushing)

 

·         Scars of Dracula (1970), režija: Roj Vord Bejker (Roy Ward Baker) prepoznatljiv po sekvenci u kojoj se Li “penje uz zid”; šesti film iz serijala i bez Kašinga

 

·         Dracula A.D. 1972 (1972), režija: Alan Gibson, savremeno prepričana priča sa Lijem i Kašingom

 

·         The Satanic Rites of Dracula (1973), režija: Alan Gibson, sa Lijem i Kašingom

 

·    The 7 Brothers Meet Dracula (1973) (aka Legend of the Seven Golden Vampires), režija: Roj Vord Bejker (Roy Ward Baker) sa Kašingom ali bez Kristofera Lija; poslednji film o Drakuli koji je producirao Hammer Studios.

 

Ovi filmovi su često prikazivani u američkim drive-in bioskopima 70-ih godina. Filmovi o vampirima orijentisani ka odrasloj publici koje je snimao Hammer, dizajnirani su da začine originalan horor concept lezbijskim temama, seksom i golotinjom obuhvativši ekranizovanu verziju Šeriden L Fanijevog (Sheridan Le Fanu) dela Camilla nazvanu The Vampire Lovers (1970) (rimejk filma koji je režirao Rože Vadim (Roger Vadim) po imenu  Blood and Roses (1961)) – u filmu je glumila Ingrid Pit (Ingrid Pitt) seksipilnu, erotičnu lezbijku vampiricu.

 

Usledio je erotski nastavak o vampiricama koje se skrivaju u ženskoj školi, nazvan  Lust for a Vampire (1971). 80-ih, film o vampirima o kome se najviše pričalo bilo je delo režisera Tonija Skota (Tony Scott) The Hunger (1983) –moderan, vizuelno-iznenadjujući, naučno-fantastični horor film “novog talasa” u kom su glumile zavodljive Ketrin Denev (Catherine Deneuve) i Suzan Sarandon (Susan Sarandon) u blago fokusiranim lezbijskim susretima.

 

Britanski Hammer Studios: ciklus filmova o Frankenštajnu

Hammer Studios u Engleskoj snimio je prvi horor hit sa Frankenštajnovim stvorenjem koji je režirao Terens Fišer (Terence Fisher) krvavi The Curse of Frankenstein (1957), sa glumcem Piterom Kašingom (Peter Cushing) u glavnoj ulozi umobolnog doktora Viktora Frankenštajna i Kristoferom Lijem (Christopher Lee) u svom prvom glumljenju čudovišta.

Bio je to prvi od mnogih delimično isplativih nastavaka ovog studija. Preostali filmovi iz Hammer-ovog serijala o Frankenštajnu bili su:

 

·         The Revenge of Frankenstein (1958) – nastavak i najbolji Hammer-ov film o Frankenštajnu koji je režirao Terens Fišer (Terence Fisher) sa Kašingom u ulozi doktora Viktora ‘Štajna’

 

·         The Evil of Frankenstein (1964) – treći u seriji, režija: Fredi Frensis (Freddie Francis) u kom je Kašing glumio Barona Frankenštajna dok je Čudovište glumio Kivi Kingston (Kiwi Kingston)

·         Frankenstein Created Woman (1966) (aka Frankenstein Made Woman) – režija: Terens Fišer (Terence Fisher) sa Kašingom u ulozi Barona Frankenštajna i nekadašnjim Playboy-evim modelom-zečicom Suzan Denberg (Susan Denberg) u ulozi Kristin Kiv – ponovo oživljene žene

 

·         Frankenstein Must Be Destroyed (1969) – režija: Terens Fišer (Terence Fisher) sa Kašingom (peti put u serijalu) u ulozi Barona Frankenštajna

 

·         The Horror of Frankenstein (1970) – režija: Džimi Sengster (Jimmy Sangster) u kom je Ralf Bejts (Ralph Bates) glumio Viktora Frankenštajna

·      Frankenstein and the Monster from Hell (1974) – poslednji režiserski poduhvat Terensa Fišera (Terence Fisher) sa Kašingom koji je glumio Barona i Dejvidom Prouseom (David Prowse) (kasnije postao poznat zbog uloge Darta Vejdera u filmu Star Wars (1977)) u ulozi Čudovišta

 

·         Hammer Studios ostali su bez posla sredinom 70-ih, posle poplave soft-core, eksploatisanih, seksualno orijentisanih horor filmova kao što su Countess Dracula (1970), The Vampire Lovers (1970), Lust for a Vampire (1971) and Twins of Evil (1971).  

 

  Poster za film Twins of evil (1971) na francuskom jeziku

 

Nastaviće se...

Napomena:

Ovaj sjajan tekst koji pruža detaljan uvod u istorijat snimanja horor filmova pronašao sam na sajtu www.filmsite.org i predstaviću ga u više delova. Ovaj opširan tekst sam sam preveo sa engleskog tako da je moguće da ima i nekih grešaka Embarassed