Horor filmovi

Vinsent Prajs (Vincent Price) je rodjen 27. maja 1911. godine u Sejnt Luisu u Mizuriju. Kao sin predsednika Državne fabrike slatkiša, Prajs je imao sigurno detinjstvo više srednje klase. Dok je pohadjao Jejl, gde je studirao istoriju umetnosti, zainteresovao se za glumu pa je svoje slobodno vreme trošio po raznim njujorškim pozorišnim agencijama, bez ikakvog uspeha.

Posle diplomiranja, odlučio je da postane istoričar umetnosti i otišao je u London na postdiplomske studije na londonskom Univerzitetu. U Londonu je pohlepno posećivao pozorišta, što je raspalilo njegovo interesovanje za glumu. Počeo je sa audicijama za uloge i konačno je dobio ulogu policajca u londonskoj produkciji predstave “Chicago”, uglavnom zbog njegovog američkog akcenta. To se desilo 1935. godine.

Njegova sledeća uloga bila je veća, glumio je princa Alberta u predstavi “Victoria Regina”, a kasnije, te iste godine, vratio se u Njujork kada se produkcija preselila na Broadway. Njujorški kritičari hvalili su ga i pisali su da je otkriven novi talenat.

Usledile su mnoge pozorišne uloge i Prajs je proveo jedan period sa Orson Velsovom (Orson Welles) eksperimentalnom pozorišnom radionicom “Mercury” pre nego što je debitovao na filmu 1938. godine u komediji po imenu “Service Deluxe” koju je režirao Roulend V. Li (Rowland V. Lee).

1939. godine potpisao je ugovor sa Univerzalovim studiom posle snimanja filma “The Private Life of Elizabeth and Essex” za kompaniju “Warner Brothers”, kostimsku sapunicu u kojoj su glumili Bet Dejvis (Bette Davis) i Erol Flin (Errol Flynn) dok je Prajs igrao ser Voltera Rejlija.

Njegov naredni film, takodje je bio kostimska melodrama “Tower of London” iz 1939. godine, u režiji Roulenda V. Lija a u njemu su sa Prajsom, glumili dovoljno poznati Boris Karlof i Bejzil Retboun. Snimio je još tri filma za Univerzal pre nego što mu je istekao ugovor, uključujući “The Invisible Man Returns” režisera Džoa Meja (Joe May) iz 1940. godine, koji je bio prvi od brojnih nastavaka filma “The Invisible Man” iz 1933. godine. U toj ulozi je iskoristio svoj ugladjeni, baršunasti glas kao što je učinio i njegov prethodnik Klod Rejns (Claude Rains).

1940. godine, Prajs je prešao u kompaniju “20^th Century Fox”, gde je snimio film “Brigham Young” (koji je režirao Henri Hetevej (Henry Hathaway)), u kom je glumio Džozefa Smita, osnivača Mormonske crkve. Godine koje su usledile, verovatno su bile najbolje u njegovoj karijeri, bar što se tiče njegove karijere nerazblaženog glumca. Tokom tog perioda pojavio se u sledećim filmovima: “The Song of Bernadette” Henrija Kinga iz 1943. godine, “Wilson” iz 1944. godine, koji je takodje režirao King i u filmskom klasiku “Laura” Otoa Premingera iz iste godine u kom je glumio kolebljivog verenika Džin Tirni (Gene Tierney). Iste godine pojavio se u filmu “The Keys of the Kingdom” režisera Džona M. Štala u kom je glumio novajlija Gregori Pek (Gregory Peck). Usledilo je još dobrih uloga u filmovima poput “A Royal Scandal (1945)” Otoa Premingera, “Leave Her to Heaven (1945)” Džona M. Štala, “Shock (1946)” Alfreda Verkera (uloga zlikovca je bila proba kasnijih uloga koje su sledile) i “Dragonwyck (1946)” Džozefa L. Mankjevica. U filmu “Dragonwyck” ponovo je radio sa Džin Tirni i fino odglumio njenog supruga.

1947. godine, nije obnovio ugovor sa kompanijom Fox i to je obeležilo početak propadanja njegove karijere. Medjutim, 1953. godine desio se preokret u njegovoj karijeri, kada mu je ponudjena simultana prilika da radi brodvejsku predstavu “My Three Angels” koju je režirao Hoze Ferer (Jose Ferrer) i film “The House of Wax”. Prajs je izabrao film. “Voleo bih da sam radio na toj predstavi”, govorio je kasnije, “doživela je ogroman uspeh, ali isto to je doživeo i film.” Rimejk filma Majkla Kurtiza (Michael Kurtiz) “Mystery of the Wax Museum (1932)”, nazvan “House of Wax” koji je režirao Andre de Tot (Andre de Toth), bio je prvi holivudski film snimljen u 3-D tehnologiji. Radnja filma, o čoveku sa užasnim ožiljcima koje je zaradio u jednom katastrofalnom dogadjaju, koji se vraća da izvrši osvetu nad svojim neprijateljima, bila je slična radnji filma “Phantom of the Opera (1925)” i korišćena je i u Prajsovim kasnijim filmovima kao što su “The Abominable Dr Phibes (1971)” i “Theatre of Blood (1973)”.

Prajs se tek nakon 5 godina pojavio u još jednom horor filmu. “The Fly” režisera Kurta Nojmana (Kurt Neumann), bio je film raskošne produkcije, u boji i širokog ekrana, što je bilo neuobičajeno za horor filmove iz tog perioda. 1959. godine, Prajs je snimio film “The House on Haunted Hill” za režisera i producenta Vilijema Kasla (William Castle), koji se specijalizovao za niskobudžetne horor filmove. Kasnije je Kasl, pripisivao sebi zasluge za uskrsnuće Prajsove karijere, iako je tada glumac već zahtevao uloge u horor filmovima. Iste godine, Prajs je glumio u filmovima “The Return of the Fly” Edvarda L. Berndsa i “The Bat” Krejna Vilbura, kao i u svom poslednjem ne-horor filmu, mada zavisi kako ko definiše reč horor, “The Big Circus” Irvina Alena.

60-ih godina, Prajs je snimio još jedan film za kompaniju Castle, “The Tingler”, koji je kao i “The House on Haunted Hill”, bio blago ironičan. Iste godine, snimio je prvi film po Poovim delima, koji je režirao Rodžer Kormen (Roger Corman), “The Fall of the House of Usher”, za kojim je ubrzo usledio još jedan film koji je producirao i za koji je napisao scenario Ričard Mejtson (Richard Matheson) – “Master of the World” (režirao ga je Vilijem Vitni (William Witney)), zasnovan na delima Žila Verna. Sledio je još jedan Kormenov film inspirisan Poom “The Pit and the pendulum”. Iste godine, 1961. Prajs je snimio tri filma u Italiji. Dva od njih nisu imali nikakve veze sa horor žanrom, ali je treći nazvan “The Last Man on Earth” u režiji Sidnija Salkova (Sidney Salkow) bio zasnovan na Matesonovoj klasičnoj horor noveli “I Am Legend”, o usamljenom čoveku u svetu prepunom vampira. Bila je to ultimativna paranoična fantazija.

1963. godina je bila veoma radna za Prajsa. Te godine je snimio pet dugometražnih filmova a bio je i narator u dokumentarnom filmu o životu umetnika Šagala (Chagall). Njegovi filmovi bili su: “The Raven” (film u koji se Prajsov uobičajeni stil glume savršeno uklopio), “Diary of a Madman” (režirao ga je Reginald Le Borg) i “Beach Party” (u režiji Williama Ashera), prvi od uspešnih AIP-ovih “tinejdžeri i pesak” filmova u kom se Prajs pojavio u gostujućoj ulozi Big Daddyja medju takvim prosvetiteljima kao što su Frankie Avalon i Annette Funicello. Verovatno njegov najbolji film te godine bio je “Comedy of Terrors” režisera Žaka Turnera, komedija scenariste Metisona o grupi grobara. Uloge su tumačili i Boris Karlof, Piter Lori i Bejzil Retboun.

1964. godine, snimio je “The Haunted Palace”, još jedan Kormenov film koji je sa uspehom kombinovao Edgara Alana Poa sa H.P. Lovkraftom i ostao je jedan od najboljih Kormenovih horora sa Prajsovom glumom koja je bila bolja nego što je bilo uobičajeno. Usledili su “Masque of the Red Death” i “The Tomb of Ligeia”, godinu dana kasnije, koji su bili poslednji Kormenovi filmovi inspirisani Poom. Oba filma imala su sjajnu fotografiju i u oba je Prajs odlično glumio. Prajs se 1968. vratio u Englesku da bi odigrao jednu od najboljih uloga za dugo vreme u filmu “Witchfinder General” (koji je u SAD objavljen pod imenom “The Conqueror Worm” da bi naveo na pogrešan utisak da je baziran na jednom od Poovih radova).

Njegova tri naredna filma “The Oblong Box” iz 1969. godine i “Scream and Scream Again” iz 1970. godine (oba je režirao Gordon Hessler) i “Cry of the Banshee” bili su dosta razočaravajući nakon filma “Witchfinder General” (mada je “Scream”, čudna mešavina horor tema – vampira, veštački napravljenih ljudi itd. postao nešto kao kultni film). 1971. godine snimio je “The Abominable Dr. Phibes” koji je režirao Robert Fuest, jedan od najuspešnijih filmova poslednjih godina. Fuest, bivši scenograf, producirao je stilski horor koji je kombinovao humor sa brojnim grotesknim ubistvima. Bila je to prilično lagana uloga za Prajsa, osim nelagodnosti uzrokovane šminkom i on ju je ponovio u oba nastavka “Dr. Phibes Rises Again” iz 1972. godine koji je bio isto zabavan kao i prvi deo ali ni blizu tako uspešan i “Theatre of Blood” iz 1973. koji je imao sličnu temu.

Kako su prolazile godine, bilo je sve manje dobrih uloga. Prajs se često pojavljivao na televiziji i čak parodirao svoju “pojavu” u reklamama. Njegova neizbirisiva identifikacija sa sablasnim imala je svoje prednosti: tako je osamdesetih bio izabran za domaćina PBS-ovog antologijskog serijala ‘Mystery’ a i zamoljen je da odrecituje poemu kao deo veoma gledanog spota za pesmu «Thriller» Majkla Džeksona. Pri kraju njegovog života imao je pregršt dobrih uloga, uključujući dobrodušnog izumitelja koji oživljava naslovnog lika u filmu Tima Burtona 'Edward Scissorhands (1990)'. Prajs je bio vidljivo bolestan u tom filmu, ali se uzdigao u toj prilici i profesionalno odradio svoj deo do kraja. Poslednji put, Prajs se pojavio u kablovskom TV filmu 'The Heart of Justice (1993)'. Umro je 25. oktobra te godine u Los Andjelesu, zbog raka pluća u 82-oj godini.