Horor filmovi

Horor filmovi 70-ih:
1968. godine MPAA je stvorio novi rejting sistem sa oznakama G, M, R i X, delom kao odgovor na rušilačke, nasilne teme horor filmove.

70-ih, "noćnomorovski" horor i teror vrebaju svuda. Jedan od top bioskopskih hitova s početka 70-ih bio je Willard (1971)  o stidljivom 27-godišnjem samotnjaku (i maminom sinu) koji trenira svoje krvožedne kućne ljubimce glodare za osvetoljubivi napad na njegove kolege neprijatelje – snimljen je jednako loš nastavak Ben (1972) (sa nominacijom za Oskara za najbolju pesmu za naslovnu numeru koju je izveo Majkl Džekson (Michael Jackson)).

[Kultni klasik je doživeo rimejk 2003. godine i režirao ga je i napisao Glen Morgan (Glen Morgan) koji je nazvan takodje Willard, u njemu je glumio naslovnu ulogu Krispin Glaver (Crispin Glover).]

Legendarni Stenli Kjubrik (Stanley Kubrick) snimio je kontroverzni film A Clockwork Orange (1971). Bila je to briljantna adaptacija novele Entonija Burdžisa (Anthony Burgess) o silovanju, ubistvu i bihejviorističkim eksperimentima radi iskorenjivanja nenormalnog seksa i nasilja.

U kičastom The Abominable Dr. Phibes (1971), poremećeni doktor Enton Fibs (Anton Phibes) oslobadja biblijske boleštine protiv svojih žrtava – lekara koji nisu uspeli da spasu život njegove žene (Caroline Munro).

 

Prvi istaknuti film režisera Stivena Spilberga (Steven Spielberg) (sniman direktno za televiziju) bio je paranoični Duel (1972) o čudovišnom i zlom kamionu-cisterni bez vozača.

Psihološki triler režisera Nikolasa Rega (Nicolas Roeg) Don't Look Now (1973) kopirao je hičkokovski teror u priči o nesreći u Veneciji za Džuli Kristi (Julie Christie) i Donalda Saterlenda (Donald Sutherland).

Iako je to bila komedija-mjuzikl, kultni kemp klasik o Frankenštajnu The Rocky Horror Picture Show (1975) bio je smešten u opsednutom zamku sa grupom vanzemaljaca transseksulaca a glumili su Suzan Sarandon (Susan Sarandon), Beri Bostvik (Barry Bostwick) i Tim Kari (Tim Curry). Čudan i skaredan, film je ubrzo postao kulturna institucija i fenomen, pošto se prikazivao mnogo godina u zbijenim ponoćnim terminima, sa kostimiziranom publikom koja je učestvovala u ekranizaciji.

U brzom horor filmu o poteri Džeka Stareta (Jack Starrett) Race With the Devil (1975) Piter Fonda (Peter Fonda) i Voren Outs (Warren Oates) glumili su nevine turiste sa njihovim ženama (Loretta Swit i Lara Parker) koje proganjaju satanisti posle nehotičnog posmatranja njihovog izvodjenja ljudskog žrtvovanja.

 

Kako je dekada 70-ih napredovala horor žanr je bio podvrgnut nasilju, sadizmu, brutalnosti, slasher filmovima, žrtvama opsednutim djavolom i živim krvavim pričama. Zastrašujući film Deliverance (1972) režisera Džona Bormena (John Boorman) istraživao je iskonsko ljudsko zlo i uključio slikovito kasapljenje i sodomiju ludih seljaka nad nesumnjičavom grupom pustolova.

 

Dva najefektnija, bioskopski uspešna filma 70-ih bili su kemp klasik It's Alive! (1974) o bebi ubici i Toub Huperov (Tobe Hooper) eksploatacioni, nisko-budžetni, ručno izradjen kultni film The Texas Chainsaw Massacre (1974).

Ozloglašeni prvi film o terorisanoj grupi tinejdžera bio je labavo baziran na istinitim zločinima groznog, ozloglašenog serijskog ubice iz Viskonsina Eda Gejna, kao što su bili i Hičkokov Psycho (1960), Three on a Meathook (1972), Deranged (1974) i film Džonatana Dema (Jonathan Demme) The Silence of the Lambs (1991).

Glavni horor negativac Leatherface (glumio ga je Gunnar Hansen) bio je istovremeno odvratan i snažan u svom Grand Guignol lovu na žrtve za kasapljenje. [Snimljena su 4 nastavka TCM-ovog filma: The Texas Chainsaw Massacre 2 (1986) koji je takodje režirao Huper, Leatherface: The Texas Chainsaw Massacre 3 (1990) u režiji Džefa Bara (Jeff Burr), Texas Chainsaw Massacre: The Next Generation (1995) koji je režirao Kim Henkel i u kom su glumile buduće zvezde Metju Mekonahi (Matthew McConaughey) i Rene Zelveger (Renee Zellweger) i The Texas Chainsaw Massacre (2003) koji je producirao Majkl Bej (Michael Bay) sa Džesikom Bil (Jessica Biel) u ulozi jedne od terorisanih tinejdžerki.] 2006. je snimljen i prequel The Texas Chainsaw Massacre: The beginning.

 

Uticajni i nezavisni horor klasik Džona Karpentera (John Carpenter) Halloween (1978) sa jezivom muzikom i Majkl Majersom (Michael Myers) - poremećenim, veštim ubicom koji ubija nožem bejbisiterke tinejdžerke (u filmu je glumila i poznata Jamie Lee Curtis, inače kćerka Dženet Li (Janet Leigh) koja je ranije glumila 'kraljicu vriska' u Hičkokovom filmu "Psycho") koji se vratio u svoj stari kraj gradića po imenu Haddonfield u Ilinoisu posle bekstva iz ludnice.

Njegov avetinjski doktor (glumio ga je britanski horor glumac Donald Pleasance) jurio je ludog koljača. [Ovaj popularni slasher, film o serijskom ubici inspirisao je brojne, uglavnom slabije nastavke – čak 7 do 2002. godine] Stiven Spilbergov (Steven Spielberg) drugi horor film Jaws (1975) bio je strašan letnji hit o pretećoj, velikoj beloj ajkuli za opštinu Istočna plaža ostrva Amity.

Užasni sukobi desili su se sa natprirodnim čudovištima u svemiru, u filmu režisera Ridlija Skota (Ridley Scott) Alien (1979) sa najavnom rečenicom: "U svemiru, niko vas ne može čuti da vrištite." Poraziti čudovište iziskivalo je nadljudsku moć ili napor da bi se uništilo preteće zlo. Heroina (glumila ju je Sigourney Weaver) bori se sa brojnim vanzemaljcima ubicama u tamnom i škripavom svemirskom brodu Nostromo.

Adaptirana priča Stivena Kinga (Stephen King) obezbedila je osnovu za vrhunski režiran gotski film Stenlija Kjubrika (Stanley Kubrick) The Shining (1980) o poludelom suprugu (Jack Nicholson) sa vlastitim demonima u hotelu 'Overlook', zatvorenom i okovanom snegom tokom zime u Koloradu sa njegovom emotivno izopačenom suprugom (Shelley Duvall) i malim sinom.

 

Italijanski kultni režiser horor filmova Dario Ardjento (Dario Argento) predstavio je krvave, tzv. 'krv i creva' specijalne efekte u zlobnom, umetničkom hororu i stilskom klasiku Suspiria (1977) u kom je Džesika Harper (Jessica Harper) glumila američku plesačicu na evropskoj baletskoj akademiji koju vode veštice.

Ardjento je takodje režirao krvavi triler Unsane (1984) (u originalu nazvan Tenebrae).

 

Gospodar horora Brajan DePalma (Brian DePalma):

Početkom 70-ih, šok-režiser Brajan DePalma (Brian DePalma – često je koristio filmske tehnike uporedive sa legendarnim Alfredom Hičkokom) dao je značajan doprinos horor žanru, probijajući se svojim originalnim mainstream filmom Sisters (1973), nakon koga je usledio njegov prvi komercijalni hit Carrie (1976) – adaptacija najprodavanije priče pisca Stivena Kinga (Stephen King) o društveno odbačenoj, stidljivoj školarki (Sissy Spacek) koja poseduje telekinetičke moći kojima se sveti i sa njenom religiozno fanatičnom majkom (Piper Laurie).

Njegov naredni uspešni film bio je erotski horor-triler Dressed to Kill (1980) sa imitacijom scene pod tušem iz filma "Psycho" i sa čarobnom zavodljivo-šunjajućom scenom u muzeju.

 

Filmovi o opsednutosti djavolom:

Zli duhovi opseli su telo mlade 12-ogodišnje devojčice (Linda Blair) u manipulativno kritičkom i biskopskom hitu The Exorcist (1973) koji je režirao Viljem Fridkin (William Friedkin) po najprodavanijoj noveli Pitera Blatija (Peter Blatty) sa neobičnim specijalnim efektima i zaprepašćujućom šminkom.

U filmu se desilo čuveno okretanje glave, povraćanje bljuvotine čorbastog graška i ostala jeziva vizualna zastrašivanja gledalaca. Blokbaster, o pokušaju isterivanja djavola dva sveštenika (Max von Sydow i Jason Miller), inspirisao je slabije nastavke:

·         Exorcist II: The Heretic (1977), režija: Džon Bormen (John Boorman)

 

·         The Exorcist III (1990), režija: Viljem Piter Blati (William Peter Blatty)

 

·         Exorcist: The Beginning (2004), režija: Pol Šreder (Paul Schrader) i Reni Harlin (Renny Harlin); inače 'prequel'

 

Neki od boljih filmova o opsednutošću djavolom krajem 70-ih i početkom 80-ih bili su The Amityville Horror (1979) o kući opsednutoj djavolom i Toub Huperov (Tobe Hooper) Poltergeist (1982) – savršena priča o ugrožavajućim duhovima koji kidnapuju dete (film je producirao, a i saradjivao i u pisanju scenarija i u režiji, Stiven Spilberg (Steven Spielberg)) uvlačeći je u TV prijemnik ("Oni su ovdeeee!") i odvodeći je u paralelnu dimenziju.

Poltergeist je uzrokovao i dva nastavka 1986. i 1988. godine.

The Omen (1976), sa nezaboravnom notom Džerija Goldsmita (Jerry Goldsmith), o mladom usvojenom dečaku (roditelje su glumili Gregory Peck i Lee Remick) po imenu Demijan – Sataninom sinu, takodje je inspirisao dva nastavka da bi sačinili trilogiju: Damien: Omen II (1978) i The Final Conflict (1981). 2006. original je doživeo rimejk The Omen: 666.

 

Čak je i za kablovsku televiziju snimljen nastavak Omen IV: The Awakening (1991).

Ostali filmovi sa djavolom su Tejlor Hekfordov (Taylor Hackford) The Devil's Advocate (1997) sa zanosnim Al Paćinom (Al Pacino) i akcioni horor triler Pitera Hajamsa (Peter Hyams) End of Days (1999) sa Gabrijelom Birnom (Gabriel Byrne) u ulozi zavodljivog Devil Lord-a.

Dejvid Kronenbergov (David Cronenberg) jedinstveni brend 'telesnog horora':

Razorni kanadski snimatelj Dejvid Kronenberg (David Cronenberg), poznat po uznemirujućem seksualnom i 'telesnim hororom' sa večitim temama mutiranja i infekcije, imao je svoj režiserski debi prvim velikim filmom Shivers (1975) (aka They Came From Within) o grupi stanara montrealskih apartmana koji se posle infekcije parazitima provode uz seks i nasilje.

Njegov naredni poznati film bio je Rabid (1977) u kom je glumila bivša porno diva Merilin Čejmbers (Marilyn Chambers) sa vampirskom žudnjom za krvlju posle plastične operacije.

Kronenbergov slikoviti film The Brood (1979) opisao je rodjenje ubilačke demonske dece od lude majke.

Scanners (1981) je obuhvatio psihičke, telepatske ratnike sa mentalnim moćima dovoljno jakim da mogu da izazovu eksplodiranje glava.

 

Ostali neobični Kronenbergovi filmovi 80-ih i 90-ih obuhvatili su adaptaciju novele Stivena Kinga The Dead Zone (1983), Videodrome (1983) – dvosmisleni film o kontroli uma piratskim satelitskim TV signalom, The Fly (1986) u kom su glumili Džef Goldblum (Jeff Goldblum) i Djina Dejvis (Geena Davis) – upečatljivi rimejk originala iz 1958.

I Kronenbergov najuspešniji film, zastrašujući psihološki triler Dead Ringers (1988) u kom je Džeremi Ajrons (Jeremy Irons) glumio blizance i sa ginekološkim instrumentima, pratio je Naked Lunch (1991), lukavi original Crash (1995) i film o izmenjenoj stvarnosti eXistenZ (1999).

Nedavno, on je režirao film A History of Violence (2005) o posledicama nasilja u porodici u malom gradu vlasnika restorana po imenu Tom Stall (Viggo Mortensen) i sa pojavljivanjem Viljema Harta (William Hurt) u desetominutnoj ulozi zastrašujućeg, poremećenog halapljivog mafijaša Ričija Kjuzaka, nominovanoj za Oskara.

Nastaviće se...

Napomena:

Ovaj sjajan tekst koji pruža detaljan uvod u istorijat snimanja horor filmova pronašao sam na sajtu www.filmsite.org i predstaviću ga u više delova. Ovaj opširan tekst sam sam preveo sa engleskog tako da je moguće da ima i nekih grešaka

Hičkokova (Hitchcock) remek-dela 60-ih:

Još jedan režiser neizvesnih trilera Alfred Hičkok (Alfred Hitchcock), čiji je prvobitni nemi film The Lodger (1926) istraživao horor teme, snimio je svoj najstrašniji film preko 30 godina kasnije, na  početku dekade.

Njegov film promenio je izgled svih horor filmova do tad. Čisti izvorni horor sada je bio pronadjen u tamnim senkama same ljudske duše – u psihopatskom transvestitskom poslovodji i majstoru prepariranja iz motela Bejts koga je odglumio Entoni Perkins (Anthony Perkins). Nisko-budžetni, crno-beli film Psycho (1960) može se smatrati “Gradjanin Kejn”-om (Citizen Kane) horor filmova, svojom složenom temom o Edipovom kompleksu i šizofreniji. Najslavnija scena je bila klasik ubistva pod tušem u kojoj heroina (Janet Leigh) biva divljački izbodena, uz nezaboravnu crtu obojenu violinom Bernarda Hermana (Bernard Herrmann). Ta scena još uvek pobudjuje pravi terror i film je uticao na sve naredne holivudske horor filmove – naročito kada je reč o podžanrovskim ‘slasher’ filmovima.

Hičkokovo naredno horor remek-delo bio je apokaliptični film studija Univerzal The Birds (1963) o invaziji obalskog gradića Bodega Bay jatima ptica. Razmažena naslednica (Tippi Hedren), njen potencijalni momak (Rod Taylor), njegova majka (Jessica Tandy) i školska učiteljica (Suzanne Pleshette) se bore sa brojnim napadima ptica. Tema ‘Čovek protiv prirode’ jureći mahnito, ostaje nerazjašnjena krajem filma.

Horor filmovi Romana Polanskog (Roman Polanski) iz 60-ih:

Poljski režiser Roman Polanski snimio je prvi film na engleskom jeziku, moćne i jezive britanske produkcije nazvan Repulsion (1965), prikazavši mladu, seksualno-poremećenu lepoticu (Catherine Deneuve) sa nestabilnim, iznenadnim napadima prividjenja i ludila u londonskom apartmanu.

Posle je Polanski režirao neočekivanu komediju o vampirima The Fearless Vampire Killers (1966) u kom je glumila njegova supruga Šeron Tejt (Sharon Tate) (inače, žrtva strašnih ubistava sledbenika Čarlsa Mensona).

Najveći komercijalni hit Romana Polanskog bila je njegova adaptacija najprodavanije knjige Ajre Levina (Ira Levin) Rosemary's Baby (1968) koji se usudio da pokaže borbu mlade trudnice (Mia Farrow) sa vešticama i djavolskim silama (otkrivene medju prijateljski nastrojenim starijim gradjanima Upper West Side-a na Menhetnu, koje je predvodila Oskarovka Rut Gordon (Ruth Gordon)), kulminirajući njenim porodjajem i majčinstvom djavoljeg deteta.

Zasluge Džordža Romera (George Romero): Kvartet zombie filmova

Džordž Romero, sada poznat kao Gospodar zombie filma, debitovao je kao režiser sa nisko-budžetnim, crno-belim, intenzivno-klaustrofobičnim nemilostivim kultnim klasikom Night of the Living Dead (1968), prekretničkim ‘splatter’ filmom o sveže umrlim, spotičućim leševima-zombijima koji su se vratili u život sa proždrljivom gladju za ljudskim mesom. Amaterski, alegorijski film snimljen za samo mesec dana prikazao je trule ljudske leševe kako hodaju sa raširenim rukama i ugrožavaju nekoliko preživelih koji traže sklonište u kolibi na pensilvanijskoj farmi. Do kraja filma, stanovnici otkrivaju da se zombiji mogu uništiti pucnjem u glavu – mada greškom pogadjaju Bena (Duane Jones) nakon njegove očajničke borbe za opstanak.

Romerovi najistaknutiji horor filmovi – njegova vizit karta – obuhvatila je njegovu trilogiju mrtvih (sada kvartet) o zombie mesožderima koji su hodali sporo i kruto (radi efekata mrtvačke ukočenosti):

·         Night of the Living Dead (1968) – ovaj prirodni film u dokumentarnom stilu, postavio je temelj celog horor podžanra (zombie filmovi sa ljudožderima koji tragaju za mesom), snimljen je u potpunoj i hrapavoj crno-beloj boji

·         Dawn of the Dead (1978) – nastavak ispunjen gore-om sa preživelima koji traže sklonište u napuštenom tržnom centru, sa daljom izopačenom kritikom kulture tržnog centra i mentaliteta koji nosi i sa legendarnom Piterovom (Ken Foree) izjavom: "Kada ne bude više mesta u paklu, mrtvi će hodati zemljom"; fim je doživeo uspešan rimejk Dawn of the Dead (2004) u režiji Zeka Snajdera (Zack Snyder)

·         Day of the Dead (1985) – o preživljavanju naučnika i vojnih oficira koji su izvodili eksperimente na zombijima u bunkeru da bi pronašli lek za kugu sve dok se zombiji ne pobune i

·         Land of the Dead (2005) – simbolična priča o “imanju i nemanju”, o eliti koja živi u odvojenim, luksuznim neboderima u gradu spremnom za borbu nazvanom Fiddler’s Green (kojim upravlja feudalni vladar Kaufman koga glumi Denis Hoper (Dennis Hopper)) gde su zaštićeni plaćenicima koji se bore sa zombie mesožderima i nižoj klasi koja živi u bedi

Zombie horor filmovi 30-ih i 40-ih i dalje do sadašnjosti:

Zombiji su ‘hodajući mrtvaci’, često sa raspadnutim mesom, koji su destruktivni, zli, lovci na ljudsko meso i gotovo neuništivi. Reč zombie potiče iz Bantu jezika iz Angole (n-zumbi znači duh ili duša preminulog) a zombiji (umešani u haićansku voodoo magiju) debitovali su u knjizi Viljema B. Sibruka (William B. Seabrook) The Magic Island. Može se raspravljati o tome da je hodanje u snu u nemačkom ekspresionističkom filmu The Cabinet of Dr. Caligari (1919) bilo jedan od prvih primera hipnotizujućeg, mesečarskog stanja sličnog onom koje su ispoljili zombiji.

Prvi pravi zombie film je režirao Viktor Halperin (Victor Halperin), bio je to nisko-budžetni film u produkciji UA White Zombie (1932), sa zvezdom filma Dracula (1931), Belom Lugošijem u ulozi Ubice Legendrea – zlog voodoo starešine, vrača i hipnotizera. On rukovodi haićansku šećeranu sa bezumnim zombie robovima i sklapa perverzan pakt radi kontrole i osvajanja duše buduće mlade (Madge Bellamy). Njegov nastavak ili produžetak bio je film Revolt of the Zombies (1936), sa još jednom izopačenom pričom, lošom glumom Dina Džegera (Dean Jagger) i bezuspešnom režijom.

Tokom ratnih godina, film King of the Zombies (1941) iz produkcije “Poverty Row”s' Monogram Studios-a, govorio je o padu aviona na udaljeno karipsko ostrvo sa sumnjivim nacističkim špijunom-doktorom (Henry Victor) i hordom zombija spremnih za oslobadjanje.

U Monogramovom filmskom nastavku B-produkcije Revenge of the Zombies (1943) (aka The Corpse Vanished), režisera Stiva Sekelija (Steve Sekely), Džon Karadin (John Carradine) glumio je nacističkog naučnika koji pravi armiju zombija u močvari Luizijane. Ovaj film je 1943. godine nominovan za Oskara u kategoriji “Best Scoring for a Dramatic Film”! [U oba filma glumio je Afro-Amerikanac Menten Morlend (Mantan Moreland) u stereotipnoj ulozi buljavog sluge koji je filmu davao komičnu notu.]

Jedan od boljih zombie filmova 40-ih bio je u produkciji RKO-a režisera Žaka Turnera (Jacques Tourneur) i producenta Vala Lutona (Val Lewton), atmosferični, inteligentan i jezivi film I Walked With A Zombie (1943), labavo zasnovan na noveli Jane Eyre. Najpoznatija scena-momenat bio je okršaj sa zlobnim zombie čuvarom (Darby Jones) u poljima šećerne trske Zapadne Indije. Monogramov film Voodoo Man (1944) reciklirao je Revenge of the Zombies (1943) i vratio Belu Lugošija u ulogu veštog voodoo gospodara doktora Marloua i Džona Karadina koji je glumio zaostalog slugu. Zombi podžanr oslabio je sredinom 40-ih iako je snimljeno nekoliko istaknutih naslova kao što su Ripablikov (Republic) dvanaestodelni serijal Zombies of the Stratosphere (1952), The Zombies of Mora Tau (1957) koji je producirao Sem Kacmen (Sam Katzman), Voodoo Woman (1957), i Hamerov The Plague of the Zombies (1966) – istaknut po realističnim zombie pogubljenjima u sekvenci sna.

Posle kasnih 60-ih Romerov prvi zombie film Night of the Living Dead (1968) inspirisao je mnoge druge mutirane primere u horor žanru:

·         The Plague of the Zombies (1966, UK), režija: Džon Giling (John Gilling), u produkciji Hammer Films-a, o voodoo kultu smeštenom u Kornvolu

·         Astro-Zombies (1967), ponovo sa Džonom Karadinom kao zlim gospodarom zombija koji oživljava leševe koristeći nadljudske moći

·         Voodoo Girl (1974) (aka Sugar Hill), u “blaxploitation” horor filmu

·         Phantasm (1979), sjajni nisko-budžetni horor film sa zlim paukolikim grobarom poznatom po imenu The Tall Man (Angus Scrimm), sa serijom nastavaka iz 1988, 1994. i 1998. godine

·         Night of the Zombies (1981), režija: Džoel Rid (Joel Reed)

· The Evil Dead (1982), režija: Sem Raimi (Sam Raimi); blistava trilogija gore-komedije sa rimejkom Evil Dead II (1987) i nastavkom Army of Darkness (1992)

·         Lifeforce (1985), režija: Toub Huper (Tobe Hooper), naučno-fantastični film o zombijima koji su preplavili London

·         Re-Animator (1985), zasnovan na delu H.P. Lovecraft-a

·         The Return of the Living Dead (1985), režija: Den O’Benon (Dan O'Bannon), koji su pratili nastavci Return of the Living Dead Part II (1988) Kena Viderhorna (Ken Wiederhorn), Return of the Living Dead 3 (1993) Brajana Juzne (Brian Yuzna), The Return of the Living Dead 4: Necropolis (2005) sa Piterom Kojotijem (Peter Coyote) u glavnoj ulozi i The Return of the Living Dead 5: Rave to the Grave (2005) takodje sa Kojotijem.

·         The Serpent and the Rainbow (1987), režija: Ves Krejven (Wes Craven), zasnovan na autobiografskom romanu istog naziva Vejda Dejvisa (Wade Davis) o istraživaču sa Harvarda poslatom na Haiti da istraži vuduizam i drogom stvorene zombije

·         Zombie High (1987), sa Virdžinijom Medsen (Virginia Madsen) 

·         Pet Sematary (1989), zasnovan na knjizi Stivena Kinga (Stephen King), sa nastavkom iz 1992. godine, sa karakterističnim demonskim oživljavanjem mrtvih

·         Night of the Living Dead (1990), nova verzija originala (sa značajnim promenama Barbarinog karaktera i unapredjenom proukcijom, dizajnom i šminkom), bazirana na obnovljenom scenariju (izvršnog producenta Romera) i snimljena u boji sa čarobnjakom šminke i Romerovim ekspertom specijalnih efekata u oba NOTLD nastavka Tomom Savinijem (Tom Savini) koji je i debitovao kao režiser

·         Voodoo Dawn (1990) (aka Strange Turf), režija: Stiven Firberg (Steven Fierberg), adaptacija horor novele Džona Rusoa (John Russo) koji je bio scenarista filma Night of the Living Dead

·         The Dead Hate the Living (1999), debitantski film pisca i režisera Dejva Parkera (Dave Parker)

·         I, Zombie (1999), prvi film koji je producirao horor magazine Fangoria

·         Resident Evil (2002), režija: Pol W.S. Anderson (Paul W.S. Anderson), ali u originalu režiran od strane Džordža Romera (George Romero), snimljen po popularnoj video igrici i sa brojnim “Alisa u zemlji Čudesa” pregledima; snimljeni su i nastavci Resident Evil: Apocalypse (2004) i Resident Evil: Extinction (2007)

·         28 Days Later (2002), naučno-fantastični horor film smešten u London koji je preplavljen poludelim, obolelim zombijima i nastavak iz 2007. godine 28 Weeks Later

·         Dawn of the Dead (2004), rimejk koji je snimio Zek Snajder (Zack Snyder – njegov debitantski film)

·         Shaun of the Dead (2004), horor komedija režisera Edgara Rajta (Edgar Wright), sa glumcem i koscenaristom Sajmonom Pegom (Simon Pegg), o dvojici londonskih lenština koji doživljavaju invaziju zombija

·         Undead (2005, Aus.), nisko-budžetni nezavisni film koji je ujedno i ozbiljan film i parodija

Nastaviće se...

Napomena:

Ovaj sjajan tekst koji pruža detaljan uvod u istorijat snimanja horor filmova pronašao sam na sajtu www.filmsite.org i predstaviću ga u više delova. Ovaj opširan tekst sam sam preveo sa engleskog tako da je moguće da ima i nekih grešaka

RKO producent Val Luton (Val Lewton):

Amerikanac ruskog porekla Val Luton (Val Lewton), koristeći dovitljiviji, dvosmisleni, jeziv pristup u brojnim atmosferskim, izvrnutim horor-nerešivim filmovima, producirao je 11 niskobudžetnih filmova za RKO Studios 40-ih godina XX veka, prvi je režirao Žak Turner (Jacques Tourneur) a sledeće Mark Robson (Mark Robson) i Robert Vajs (Robert Wise). Lutonov prvi psihološki horor film koji je režirao Turner (bio je to Turnerov filmski debi) bio je neizvesni horor klasik The Cat People (1942) verovatno prvi horor film u kom se nijednom ne vidi čudovište.

[Drugi razlog zbog čega se ovaj horor film smatra neobjašnjenim bio je nedostatak sredstava za specijalne efekte.] Heroina u filmu po imenu Irena (glumila ju je Simona Simon (Simone Simon)), pateći od drevne balkanske kletve i žudeći za sado-mazohističkim seksom pretvara se u pantera (žensku verziju Vukodlaka) ako se njena strasna seksualna osećanja uzbude. Do kraja 1948. godine, Turner je takodje snimio voodoo-zombi film I Walked With a Zombie (1943) o vaskrslim leševima na Haitiju i misteriozni horor film The Leopard Man (1943).

Posle dosta godina, Turner se samo jednom vratio horor žanru svojim četvrtim pravim horor filmom Curse of the Demon (1957) (aka Night of the Demon), filmom koji je demonstrirao Lutonov uticaj. [Turner je bio najviše poznat po film noir klasiku Out of the Past (1947)]

U Lutonovoj produkciji, Mark Robson je režirao preteču “Rozmarine bebe (Rosemary’s Baby)”, klasik film noir-a o obožavanju Satane nazvan The Seventh Victim (1943), Isle of the Dead (1945) sa Karlofom u glavnoj ulozi i Bedlam (1945).

Najuticajniji Lutonov režiser bio je Robert Vajs (Robert Wise) koji je stvorio klasike kao što su The Curse of the Cat People (1944) i The Body Snatcher (1945) u kom je Boris Karlof glumio opakog, prepredenog kočijaša koji pljačka grobove.

U kasnijoj karijeri Vajs je takodje režirao priču o duhovima The Haunting (1963) zasnovanu na noveli The Haunting of Hill House  koju je napisala Širli Džekson (Shirley Jackson) – i danas je to jedan od najboljih filmova o ukletim kućama.

[Film koji je obradio sličnu temu bio je The Legend of Hell House (1973), u kom su glumili Rodi Mekdauol (Roddy McDowall) i Pamela Frenklin (Pamela Franklin).]

Tri ostala filma u kojima su obradjene jezive priče o duhovima bili su britanski antologijski film o pet isprepletenih strašnih priča nazvan Dead of Night (1945) sa nezaboravnom trbuhozbornom lutkom; zatim jedan od najboljih ljubavnih natprirodnih filmova o duhovima koji je ikad snimljen The Uninvited (1944), sa Rejom Milendom (Ray Milland) i Rut Hasi (Ruth Hussey) koji se odvija u staroj kući na engleskoj obali; i klasik režisera Džeka Klejtona (Jack Clayton) The Innocents (1961), snimljen po noveli Henrija Džejmsa (Henry James) The Turn of the Screw, sa Deborom Ker (Deborah Kerr) u ulozi engleske guvernante dvoje siročadi na jezivom seoskom imanju.

Horor filmovi 50-ih:

Mnogi filmovi iz horor žanra  koji su snimljeni od sredine 30-ih do kraja 50-ih godina XX veka bili su B-produkcijski filmovi, loši nastavci ili gnusni niskobudžetni dosetljivi filmovi. U eri atomskih bombi, 50-ih su mnogi snimani sa modernim efektima izlaganja radioaktivnim materijama, prosipanja otrovnih hemikalija ili drugim naučnim nezgodama – kao što je razvoj džinovskih mutiranih čudovišta ili insekata mesoždera uključujući film Gojira (1954, Japan, aka Godzilla). Tokom tog perioda većina horor filmova sa čudovištima bila je jeftino napravljena, orijentisana ka tinejdžerima, za drive-in bioskope i najlošijeg kvaliteta kao što je I Was a Teenage Werewolf (1957).

Nekoliko horor filmova o čudovištima tog vremena koji su snimljeni u SAD, ipak su imali efektnu zaradu zastrašujućim pretnjama koje su obuhvatile vanzemaljske sile ili napadače iz svemira kao što je vanzemaljac pronadjen na  Arktiku u filmu The Thing (From Another World) (1951), neuobičajeno čudovište - čovek sa škrgama u filmu The Creature From the Black Lagoon (1954), mutirani mravi iz pustinje Novog Meksika iz filma Them! (1954), ili nenormalne ili vanzemaljske pretnje iz Don Sigelove (Don Siegel) klasične priče o paranoji Hladnog rata - Invasion of the Body Snatchers (1956). Kasniji film, opominjuća priča protiv prilagodjenosti, bio je klasik o klonovima nalik zombijima koji otimaju tela stanovnika malog kalifornijskog grada. [Rimejk Filipa Kofmana (Philip Kaufman) Invasion of the Body Snatchers (1978), bio je smešten u San Francisko u kom se u cameo ulozi pojavio zvezda iz originala Kevin Mekarti (Kevin McCarthy).]

Režiser Džek Arnold (Jack Arnold) je u alegoričnom filmu The Incredible Shrinking Man (1957), po scenariju koji je napisao Ričard Mejtson (Richard Matheson), prikazao smrtonosne mutacije i kasnije pojave izlaganja radioaktivnim materijama – čak i mačka ili pauk mogu postati zastrašujuća čudovišta za umanjenog čoveka.

Da bi povećali popularnost televizije filmski studiji su eksperimentisali sa 3-D grafikom u filmovima kao što su House of Wax (1953) (hit film koji je lansirao karijeru Vinsenta Prajsa (Vincent Price) do “Kralja horora” koji je glumio vajara profesora Henrija Džeroda koji osvetoljubivo pretvara leševe svojih neprijatelja u voštane figure) i The Creature From the Black Lagoon (1954).

Preostali filmovi kasnih 50-ih godina sa naučno-fantastičnim ili horor bićima bili su The Blob (1958) i originalni The Fly (1958) (sa Vinsentom Prajsom u ulozi naučnikovog brata koji se slučajno delimično pretvara u kućnu muvu).

Film je kasnije doživeo brojne nastavke (snimljena su dva nastavka Return of the Fly (1959) i Curse of the Fly (1965); kao i rimejk The Fly (1986) koji je imao svoj nastavak The Fly 2 (1989)).

Jedini režiserski pokušaj Čarlsa Laftona (Charles Laughton) bio je The Night of the Hunter (1955) o ubilačkom ali harizmatičnom svešteniku Heriju Pauelu koga je odglumio Robert Mičam (Robert Mitchum) koji je imao tetovaže “love” and “hate” na rukama.

Filmovi Rodžera Kormena (Roger Corman):

Producent i režiser Rodžer Kormen, poznat po njegovim niskobudžetnim, eksploatatorskim filmovima, pomogao je da se horor žanr održi kada su se veći holivudski studiji okrenuli od ovog žanra. On je snimio niskobudžetni satirični horor film Bucket of Blood (1959), preteču filma “Little Shop of Horrors”. Narednih godina njegov brzo snimljeni, jeftini, kultni film The Little Shop of Horrors (1960) o kućnoj biljci mesožderki po imenu Odri inspirisao je brodvejski pozorišni mjuzikl istog naziva kao i još jedan film snimljen 1986. godine u režiji Frenka Oza (Frank Oz).

Ostali, daleko skuplji, Kormenovi filmovi u boji, u produkciji American International Pictures (AIP), uključujući 8 gotskih priča Edgara Alana Poa (Edgar Allan Poe) inspirisanih hororom (u kojima je uglavnom zločinca igrao Vinsent Prajs) bili su:

·         The Fall of the House of Usher (1960)

·         The Pit and the Pendulum (1961)

·         The Premature Burial (1962) – Kormenov jedini film po Poovoj priči bez Prajsa

·         Tales of Terror (1962) – film o tri kratke priče

·         veličanstveni The Raven (1963) (kada su se prvi put zajedno na ekranu pojavili Boris Karlof (Boris Karloff), Vinsent Prajs (Vincent Price) i Piter Lori (Peter Lorre) – kao i Džek Nikolson (Jack Nicholson))

·         The Haunted Palace (1963)

·         niskobudžetni  The Masque of the Red Death (1964) (doživeo rimejk 1989. godine sa Kormenom kao producentom); jedan od najboljih u serijalu

·         The Tomb of Ligeia (1964)

Horor filmovi 60-ih:

Horor filmovi razgranali su se u različitim pravcima 60-ih godina i kasnije, naročito kada je nestao moral producenata i cenzura filma bila opala. Režiseri su počeli otvoreno da oslikavaju horor u običnim slučajevima i naizgled nedužnim okolnostima. Dok je Rodžer Kormen (Roger Corman) producirao i režirao njegove jeftine i brzo snimljene horor filmove početkom 60-ih, Hammer Studios je u Engleskoj snimao nastavke filmova o Drakuli i Frankenštajnu. Hammer je zaokružio svoje horor nastavke delima režisera Terensa Fišera (Terence Fisher) The Two Faces of Dr. Jekyll (1960) and The Curse of the Werewolf (1961).

Kontroverzni engleski film Majkla Pauela (Michael Powell) po imenu Peeping Tom (1960) naišao je na pogrdu zbog hladne priče o ubilačkom fotografu psihopati. U kultnom, nisko-budžetnom, ekspresionističkom, zombie filmu Herolda Harvija (Harold (Herk) Harvey) Carnival of Souls (1962), mlada devojka pati zbog vampirskih i noćnomorovskih iskustava u bizarnoj zemlji utvara posle gotovo fatalne saobraćajne nesreće.

Još neizvesniji atmosferski horor bio je ispoljen u britanskom filmu Burn Witch, Burn! (1962) (aka Night of the Eagle), napisan od strane horor scenarista Ričarda Mejtsona (Richard Matheson) i Čarlsa Bomona (Charles Beaumont) – o istraživanju savremenih vradžbina.

Režiser Robert Oldrič (Robert Aldrich) snimio je savremeni gotski triler What Ever Happened to Baby Jane? (1962) u kom su sestre glumile dve zrele holivudske dive (Bet Dejvis (Bette Davis) je za tu ulogu deseti put nominovana za Oskara i Džoan Kroford (Joan Crawford)).

Oldrič i Bet Dejvis su radili zajedno i na južnjačkoj gotskoj horor priči Hush, Hush, Sweet Charlotte (1965). Producent Rodžer Kormen promovisao je rani film mladog filmskog stvaraoca poi menu Frensis Ford Kopola (Francis Ford Coppola) – nisko-budžetni triler o ubici sa sekirom nazvan Dementia 13 (1963).

Jedan od najboljih britanskih horor filmova 60-ih bio je Dr. Terror's House of Horrors (1964) – zabavna, antologija iz pet priča sa Piterom Kašingom (Peter Cushing) u ulozi doktora Šreka (Schreck je nemačka reč za horor), misterioznog doktora koji proriče sudbinu pet putnika voza u seriji slika i sa komponentama horor žanra kao što su ruka iz groba, vampir, biljka ljudožder, voodoo kletva i vukodlak.

Nastaviće se...

Napomena:

Ovaj sjajan tekst koji pruža detaljan uvod u istorijat snimanja horor filmova pronašao sam na sajtu www.filmsite.org i predstaviću ga u više delova. Ovaj opširan tekst sam sam preveo sa engleskog tako da je moguće da ima i nekih grešaka